Znane przysłowie mówi – Aby zarobić pieniądze, trzeba je najpierw mieć. Można powiedzieć, że jest to swego rodzaju motto rozważań o finansowaniu działalności przedsiębiorstwa.
Finansowanie przedsiębiorstwa polega na pozyskiwaniu kapitału w różnej formie i o różnych parametrach. Niemal każda firma zaczyna swój byt na rynku od zdobywanie kapitału, a aby ten byt nieprzerwanie kontynuować musi systematycznie uzupełniać oraz powiększać wspomniany kapitał.
Każda firma indywidualnie określa swoje zapotrzebowanie na kapitał. Musi on jednak być na tyle duży, by przedsiębiorstwo mogło skutecznie wypełniać trzy podstawowe funkcje: produkcji, zaopatrzenia oraz zbytu.
Przyjmuje się, że istnieją cztery podstawowe czynniki, które kształtują zapotrzebowanie kapitałowe firmy:
- poziom wykorzystania zdolności produkcyjnych,
- szybkość przebiegu procesów ekonomicznych,
- całkowity rozmiar programu produkcji oraz programu zbytu,
- czasowy układ procesów ekonomicznych.
Warto również wspomnieć o innych czynnikach, które kształtują zapotrzebowanie na kapitał. Jednym z takich dodatkowych czynników jest ruch cen w gospodarce. Szybki wzrost ceny na rynkach zaopatrzenia może spowodować, iż dana firma kupuje droższe czynniki produkcji, a w związku z tym jest zmuszona dysponować znacznie większymi zasobami finansowymi.
W ten sposób, zwiększa się zapotrzebowanie kapitałowe tej firmy. Z drugiej strony, zwyżka na rynku zbytu przedsiębiorstwa odbija się na zwiększeniu wpływów środków finansowych. Wspomniane czynniki kreują zapotrzebowanie kapitałowe w każdej firmie, która funkcjonuje w warunkach tak zwanej gospodarki rynkowej. Warto zauważyć, że czynnikiem, który w pewien sposób różnicuje możliwości pokrycia potrzeb kapitałowych jest wielkość firmy.
Nie można zapominać, że warunek ciągłości finansowania firmy spełnia zysk. Powinienem być zawsze pozostawiony do dyspozycji i gotowy do wykorzystania. Niestety, taki zysk rzadko bywa źródłem zasobnym. Tego rodzaju źródła mają na ogół charakter zewnętrzny, więc ich dostępność jest zależna od warunków jakie dana firma spełni.
Polska rzeczywistość sprawia, że nasze przedsiębiorstwa mają w większości ogromne problemy ze spełnieniem formalnych warunków, by w sposób nieograniczony korzystać ze źródeł zewnętrznych. Wystarczy wspomnieć tutaj wysokie oprocentowanie pożyczek czy ograniczoną zdolność kredytową.
Zasady funkcjonowania niemal każdego przedsiębiorstwa opierają się na odpłatnym świadczeniu usług oraz wytwarzaniu dóbr. Świadcząc takie usługi firma zaspokaja potrzeby rynku, osiągając dzięki temu korzyści. Mówi się tutaj, o realizowaniu pewnej misji na rzecz otoczenia. Każde przedsiębiorstwo realizuje swoją misję w określony przez siebie sposób.
Bez względu na rodzaj otoczenia w jakim funkcjonuje dane przedsiębiorstwo, proces wymiany zawsze przebiega tak samo, strumień dóbr i usług jest transformowany w strumień środków pieniężnych.Warto zaznaczyć, że obecnie transformacja przebiega bezgotówkowo. Często są to też wierzytelności, gdzie zapłata zostaje rozciągnięta w czasie. Dlatego strumienie nazywa się strumieniami finansowymi a nie pieniężnymi.
Byt przedsiębiorstwa zawsze zależy od rynku. Wytwory pracy danej firmy muszą znaleźć swoich nabywców jeśli przedsiębiorstwo chce funkcjonować na rynku. W związku z tym, płatne świadczenie usług i dóbr nie stanowi celu danego przedsiębiorstwa, ale jest jedynie środkiem do jego realizacji. Głównym celem jest zawsze osiągnięcie maksymalnej nadwyżki przychodów względem poniesionych kosztów. Tradycyjnie, w ekonomii nazywa się to maksymalizacją zysku.
Obecnie, za główny cel przedsiębiorstwa przyjmuje się maksymalizację dochodu jego właścicieli. Można przyjąć, że jest to tożsame z maksymalizacją wartości rynkowej przedsiębiorstwa w pewnych obszarach. Na pewno maksymalizacja zysku sprzyja realizacji maksymalizacji dochodu właściciela firmy jak i maksymalizacji wartości rynkowej przedsiębiorstwa. Aby osiągnąć zysk firma musi najpierw ponieść nakłady na produkcję oraz świadczone usługi. Konieczne jest więc wyposażenie takiej firmy w kapitał. Kapitał można z łatwością pozyskać na rynku finansowym.
Realizacja pozostałych celów przedsiębiorstwa również wymaga odważnych decyzji finansowych, zwłaszcza w obrębie wyboru źródeł finansowania oraz sposobu ich pozyskiwania. Zjawisko pozyskiwania oraz wykorzystywania kapitału nazywane jest w ekonomii ruchem okrężnym kapitału. Nieustanna przemiana jednej postaci kapitału w inną może trwać bez końca, a w zasadzie trwa tak długo jak długo funkcjonuje przedsiębiorstwo.
Wprawiony w ruch w ten sposób strumień środków finansowych zostaje skierowany na rynek czynników produkcji co pozwala uzyskać na wyjściu strumień czynników produkcji – rzeczową formę kapitału. By odzyskać finansową formę zasobów, tak zwany rzeczowy strumień produktów finalnych zostaje skierowany na rynek dóbr oraz usług. Mówi się tu o zwrotnym strumieniu środków finansowych, odtwarzającym proces produkcji poprzez rozpoczęcie nowego cyklu.
W praktyce, procesy wymiany są znacznie bardziej rozbudowane a transformacja tych strumieni może przybierać różne formy, będące odrębnymi fazami, które często wydłużają procesy transformacji oraz wymagają działania na różnych rynkach co znacząco wpływa na ryzyko działania każdej firmy.
Finansowanie działalności przedsiębiorstwa to proces niezwykle skomplikowany i obarczony ryzykiem. Osoby decyzyjne muszą wnikliwie i na bieżąco analizować sytuacje na rynku, by w oparciu o taką wiedzę podejmować, często ryzykowne decyzje finansowe. Profesjonalne zarządzanie kapitałem odgrywa ogromną rolę w ciągłości funkcjonowania przedsiębiorstwa.